Makale

Şeyhülislâm Esad Efendi’nin Tefsîr-i Âyet-i “Ve’l-Ḳamera Ḳaddernâhû” İsimli Eserinin Tahkik ve Değerlendirmesi

Özet

İlk çağlardan itibaren insanlık, güneş, ay ve yıldızları gözlemleyerek yön tayini ve zaman hesaplamalarında gök cisimlerinden faydalanmıştır. Astronomi ilmi, İslam medeniyetinde yalnızca müstakil bir bilim dalı olarak değil; aynı zamanda tefsir, fıkıh, edebiyat ve sanat gibi disiplinlerle iç içe gelişmiş çok yönlü bir alan olarak varlık göstermiştir. Bu çalışmada, XVIII. yüzyıl Osmanlı âlimlerinden Şeyhülislâm Mehmed Esad Efendi’ye ait “Tefsîr-i āyet-i ve’l-kamer kaddernāhû” başlıklı risâle incelenmiş ve transkripsiyonlu metin neşri yapılmıştır. Söz konusu risâle, müellifin yaklaşık 100 varak hacmindeki “Ḫulāṣatü’t-tebyīn fî tefsîri sûreti Yâsîn” adlı eserinden Yâsîn sûresi 39. âyetin tefsirine ait olup, müstakil bir telif değil, derleme niteliğindedir. Risâlede, ayın yörüngesindeki 28 menzil ve bu menzillerdeki yıldızlar isimleri, tahayyül edilen şekilleri ve uzaydaki konumlarıyla birlikte açıklanmış; dönemin ilmî verilerine dayanarak çizilmiş orijinal şemalarla desteklenmiştir. Esad Efendi’nin ilmî tefsir yöntemiyle kaleme aldığı bu risâle, dirayet tefsirinin bir örneği olarak değerlendirilebilir. İncelenen risâle, biri bu çalışmada ele alınan olmak üzere toplam 12 risâle içeren, 211 yapraklık bir mecmuada yer almakta; mecmuadaki diğer risâlelerin tamamı tasavvuf konuludur. Bu yönüyle söz konusu derleme, kevnî âyetlerin tefsirini içeren bilimsel bir risâlenin, tasavvufî içerikli eserlerle birlikte bulunması bakımından dikkat çekicidir. Çalışmada, yazma eserler arasında yalnızca tek nüshası tespit edilen risâlenin transkripsiyonu yapılmış; metin tenkidinde “İSAM metin neşri kuralları” esas alınmış, ayrıca Hulāṣatü’t-tebyīn’in diğer nüshaları ve klasik tefsir literatürüyle karşılaştırmalar yapılmıştır. Eserin içerdiği astronomik bilgilerin dönemin ilmî birikimini yansıtması ve bu bilgilerin Kur’an tefsirinde kullanılması, hem klasik dönemde ilme verilen önemi göstermesi hem de kevnî âyetlerin yorumlanmasında fen ilimlerinin katkısını ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir Yâsîn Sûresi Kevnî Âyetler Şeyhülislâm Esad Efendi Edisyon Kritik

Makale

Şeyhülislâm Esad Efendi’nin Tefsîr-i Âyet-i “Ve’l-Ḳamera Ḳaddernâhû” İsimli Eserinin Tahkik ve Değerlendirmesi

Özet

Anahtar Kelimeler

Paylaş

Detaylı Bilgi