Makale

Ebû Sa‘îd el-Hâdimî’nin Namazda Huşû Risalesi

Özet

Ebû Sa’îd Muhammed Hâdimî, 1113/1701 yılında Konya – Hadim’de doğdu. İlköğrenimini babasından gördü. Konya Karatay Medresesi’nde eğitim aldı. Ardından İstanbul’a gidip tahsilini tamamladı. Daha sonra Hadim’e döndü. Hayatı boyunca burada eğitim ve irşat faaliyetinde bulundu. 1176/1762 yılında Hadim’de vefat etti. Hâdimî, irfani geleneğe bağlı kalarak namazın adabını zahirî ve batınî olmak üzere ikiye ayırmış ve namazın batınî şartlarına dikkat çekmek ve önemine işaret etmek amacıyla “Namazda Huşû Risâlesi”ni kaleme almıştır. Bu risalesinde özellikle Gazzâlî’nin İhyâ‘u ‘ulûmi’d-dîn ve Bidâyetü’l-hidâye adlı kitaplarının yanı sıra konuya yer veren diğer bazı eserlerden de istifade etmiştir. Namazda huşûyu sağlayan en temel özellik kalp huzurudur. Risalenin başında kalp huzurunun sebebi ve semereleri üzerinde durulmuştur. Buna göre, huzûru’l-kalb, kalbi, huzurunda durup kendisiyle konuşulan ve yakarışta bulunulan Allah’ın dışındaki her şeyden boşaltmak demektir. Kalp huzurunun sebebi kalbin bütün gücüyle Allah’a yönelmesidir (himmet); semereleri ise Allah’ın celal ve azametini bilmek (ta‘zîm), Allah’ın âlemlerden müstağni olduğunu bilmek (heybet), Allah’ın lütuf, ihsan ve cömertliğini, nimetlerinin enginliğini bilmek (recâ) ve de kullukta kusurun ve Allah Teâla’ya saygıda acziyetin bilincinde olmaktır (hayâ). Risalenin neşrinde birisi matbu ve diğeri yazma olmak üzere iki nüsha esas alınmıştır. Bunlardan matbu olanı müellifin risalelerinin yer aldığı Mecmû‘atü’r-resâil’i (İstanbul 1302, s. 199-209) içinde bulunmaktadır. Yazma olan nüsha ise Süleymaniye Kütüphanesi dahilindeki Denizli koleksiyonunda (nr. 389, vr. 117a -121b) yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hâdimî ibadet huşû risâlesi namaz edisyon kritik