Makale

Şeyh Alî el-Bistâmî’nin (Musannifek) “Mülteka’l-Bahreyn/Kitâbü’ş-Şifâ” Adlı Tefsirinden Duhân Sûresi’nin Neşri ve Değerlendirilmesi

Özet

Modern tefsir araştırmacıları, klâsik dönemde öne çıkan iki tefsir tarzından söz etmektedir.
Kur’ân-ı Kerîm’in dilsel bir metin olarak ele alınması şeklinde ifade edilebilecek olan birinci tarzın
en önemli uygulayıcılarından biri hiç şüphesiz el-Keşşâf sahibi Zemahşerî’dir (ö. 538/1144). Kur’ân-ı
Kerîm’deki hakikatlerin ortaya çıkarılması şeklinde özetlenebilecek olan ikinci tefsir tarzının önemli
temsilcilerinden biri de Fahreddîn er-Râzî’dir (ö. 606/1209). Timurlu/Karamanlı/Osmanlı dünyası-
nın meşhur ismi Şeyh Alî el-Bistâmî Musannifek’in (ö. 875/1470) tefsir çalışmalarında bu iki isim
son derece merkezi bir yer işgal eder. Musannifek, Mülteka’l-bahreyn (iki denizin birleştiği yer)
adını verdiği tefsirinde bu iki ismi bir araya getirmeye çalışmış ve bir anlamda denize benzettiği bu
iki âlimin görüşlerini bir araya toplamıştır. Çalışmamızda Mülteka’l-bahreyn’in yazılma süreci ele
alınmış, eserin Süleymaniye Kütüphanesi Hekimoğlu Ali Paşa nr. 52’de bulunan müellif nüshasında
yer alan Duhân sûresi tefsiri neşredilmiş ve muhtelif açılardan değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şeyh Alî Musannifek tefsir Mülteka’l-bahreyn Duhân sûresi Zemahşerî Fahreddîn er-Râzî Süleymaniye Kütüphanesi