Değerlendirme Makalesi

Necmeddin en-Nesefî’nin Tahsîlu usuli’l-fıkh ve tafsîlu’l-makâlât fîhâ ‘ale’l-vech İsimli Fıkıh Usulü Risalesi: Tahkik ve Değerlendirme

Özet

Akaid eseriyle tanınan Necmeddin Ömer en-Nesefî (ö. 537/1142) Fıkıh’tan Kelam’a, Matematik’ten Astronomi’ye farklı ilim dallarındaki birikimini ömrünün sonlarında telif ettiği Matla‘u’n-nucûm ve mecma‘u’l-ulûm isimli ansiklopedik eserine aktarmıştır. Bu derlemenin fıkıh usulüne dair bölümünde Tahsîlu usûli’l-fıkh ve tafsîlu’l-makâlât fîhâ ‘ale’l-vech adıyla kaleme aldığı risale, müellifin fıkıh usulü alanında kendi telifi olan yegâne eserdir. Bu risale ders arkadaşı Ala-üddin es-Semerkandî’nin (ö. 539/1144) Mîzânü’l-usûl fî netâicü’l-ukûl adlı kitabının bir muhtasarıdır. Müellif eseri sadece ihtisar etmekle yetinmemiş, bazı ibareleri değiştirmiş, tertibini yeniden yapmış ve Semerkandî’nin tercihte bulunmadığı bazı usulî görüşlerde tercihte bulunarak esere katkılarda bulunmuştur. Semerkand meşâyihinin ve hassaten onların reisi olarak takdim ettiği Ebû Mansûr el-Matürîdî’nin (ö. 333/944) görüşlerini aktarması yanında Buhârâ Hanefîliği, Irak Hanefîliği, Şâfiî-Eş‘ârî ve Mu‘tezile usul geleneklerinin başarılı bir mukayesesini sunması eserin değerini artıran unsurlardandır.

Anahtar Kelimeler

Necmeddin Nesefî Fıkıh Usulü Hanefi Tahsîlü usûli’l-fıkh ve tafsî- lu’l-makâlât fîhâ ‘ale’l-vech Matlau’n-nucûm ve mecmau’l-ulûm